Recep Karakoç
Yaz aylarıyla birlikte belediyeler ve STK’lar, ulusal ve yöresel alanda kültürel etkinlikler, festivaller, yayla şenlikleri, fındık şenliği gibi şenlikler düzenleyerek vatandaşların bir arada eğlenmesine, hoşça vakit geçirmesine ve sosyalleşmesine katkı sağlıyor. Binlerce insanın bir araya geldiği festivaller sadece eğlenmekle sınırlı kalmamalı; festival yapılan bölgenin sorunları, tarihi, değerleri ve kalkınması hakkında bilgi ve öneriler sunulabilir. Örneğin, iki üç konu belirlenerek 15 dakikalık paneller ve söyleşiler yapılabilir. Konusunda uzman kişilerin bilgilendirmeleri, bölge için verimli olur.
Bu çalışmalar, her yıl festival sonrasında küçük bir kitapçık halinde toparlanıp belediyelerce çıkarılan kültür dergilerinde veya küçük kitapçıklar halinde bastırılarak yayınlanabilir ve arşivlenebilir. Bu, çok güzel bir uygulama olur.
Katılımcıları sıkmadan, festivalin sunuculuğunu yapan kişi bilgilendirilip, bulunduğu il, ilçe, yayla vb. yerlerin tarihi, değeri, kültürü ve mutfağı hakkında kısa bilgiler verebilir. Bu, sahne alacak sanatçıların sahne öncesi hazırlığı sırasında, sanatçının sahneye anonsuna kadar geçen sürede yapılabilir.
Sahne alan sanatçılar, okudukları türkülerin hikayesini ve anısını anlatabilirler. Giresun için bir örnek vermek gerekirse: "Giresun’un İçinde İki Sokak Arası Altı Kurşun Attılar Üç de Bıçak Yarası" türküsü okunurken, izleyicilere bu türküyü coşkuyla el çırparak değil, daha saygılı bir şekilde dinlemeleri gerektiği söylenebilir. Ayrıca, "Oy Asiye, Asiye" türküsünün sözlerinin "Fındığa veresiye" olduğunu ve bu türkülerin Giresun şivesiyle okunması gerektiğini belirtilebilir.
Festival düzenleyenlerden ileriki yıllarda bu istekleri değerlendirmeye almalarını bekleriz.
Bu vesileyle, kemençe festivali ardından önemli kemençe sanatçılarımızdan bir ismi anmak istedim. Hamiyet Yüceses, bir gün İstanbul’daki evinden çıkar ve cadde boyu yürümeye başlar. Bir yorgancı dükkanının önünden geçerken kemençe sesi duyar; ancak bu, şimdiye kadar duyduğu kemençe seslerine hiç benzememektedir. Dükkanın önünde durur ve bir süre kemençeyi dinler. Daha sonra kapıyı açarak içeri girer; bir gencin elinde kemençe çaldığını görür. Genç, onu görünce kemençe çalmayı bırakır ve ayağa kalkar. "Buyurun, ne bakmıştınız?" der. "Sizi dinlemek için içeri girdim. Rica etsem biraz daha çalar mısınız?" Genç, bu istek üzerine iskemleye oturur ve kemençe çalmaya başlar. "Böyle çalmayı kimden öğrendiniz?" "Kimseden öğrenmedim. Kemençe çalmayı kendi kendime öğrendim." "Kemençeni radyoda çalmayı ister misin?" "Tabii ki isterim; ama beni oraya alırlar mı?" "Alırlar, alırlar!" deyip çantasından çıkardığı kağıda bir isim yazar ve ardından: "Adını yazdığım bu beyefendiye git! O sana yardımcı olacaktır!" der. Genç gider, o ismi bulur ve Türkiye’de ilk defa Türk halkı radyoda kemençe dinlemeye başlar.
Bir akşam, ona Beylerbeyi Sarayı’na davet edildiği söylenir. Giderler, bir de bakar ki karşısında Mustafa Kemal Atatürk var. Heyecanlanır. Heyecanlandığını anlayan Paşa, "Çal evlat, çal! Karadeniz havaları, bizim milli havalarımızdır!" diye seslenir. Bu tarihi olay, 1933 yılında gerçekleşir. Biz kendisini unutsak da, kemençe festivallerinde dahi ismini anmasak da, hatırlamak için bir çaba içinde olmasak da, Atatürk’ün bu sözlerle onurlandırdığı sanatçı, Maçka’nın yediveren güllerinden biri olan, 1912 yılında Trabzon ili Maçka ilçesine bağlı Örnekalan köyünde doğan, o yıllarda kemençe çalarak geçimini sağlayamayan ve bu nedenle İstanbul Haseki Hastanesinde çalışıp 1973 yılında emekli olan, 1986 yılında vefat eden Maçkalı Hasan Tunç’tur. Allah rahmet eylesin, mekanı cennet olsun.
Bu yazı, bir kemençe festivalinin ardından tarihe not olarak kalsın...
