16 Ekim 2013 Dünya Gıda Günü

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, her sene ayrı bir başlık altında ele alınan dünya gıda gününün bu seneki temasını ''İnsan Sağlığı Güvenilir Gıda Sistemlerine Bağlıdır!'' şeklinde ifade etmiştir.

İnsan Sağlığı Güvenilir Gıda Sistemlerine Bağlıdır!

Günümüzde yetersiz beslenmenin topluma maliyeti çok yüksektir ve yetersiz beslenme çeşitli şekillerde ortaya çıkmaktadır: 

Dünyada beş yaşın altındaki her dört çocuktan biri yeterli düzeyde gelişememektedir. Bu, yetersiz beslenen 165 milyon çocuğun bedensel potansiyellerine hiçbir zaman erişemeyecekleri anlamına gelmektedir.

Dünyada yaklaşık 2 milyar insan sağlıklı olmak için gerekli olan vitamin ve mineralleri alamamaktadır.

İnsanların yaklaşık olarak 1,4 milyarı aşırı kiloludur. Bu insanların, yaklaşık olarak üçte biri obezdir ve koroner kalp rahatsızlığı, şeker hastalığı veya diğer sağlık sorunları yaşamaktadır.

Ayrıca, birbirinden farklı yetersiz beslenme türleri bir ülkede, bir evde hatta bir bireyde aynı anda ve bir arada var olabilmektedir.

Yetersiz beslenen kadınların, engelli bebek doğurma olasılığı daha yüksektir. Aslında, anne karnındaki yetersiz beslenme, yoksulluğun nesilden nesile aktarılmasına neden olan en önemli faktörlerden birisidir.       

Diğer taraftan, obez anne ve babalarda da vitamin eksikliği görülebilmekte olup, bu anne ve babaların çocukları, yetersiz bakım ve beslenme alışkanlıkları nedeniyle yeterince gelişim göstermeyebilmektedir. Yetersiz gelişim gösteren çocukların erişkinlik dönemlerinde obez olma ve çeşitli hastalıklara yakalanma riskleri çok daha yüksektir. Dünyadaki ülkelerin büyük bir çoğunluğu yetersiz beslenmenin farklı türleri ile karşı karşıyadır.             

Yetersiz beslenmenin küresel ekonomiye maliyeti -verimlilik kaybı ve doğrudan sağlık giderleri- küresel toplam gelirin yüzde beşine kadar çıkabilmektedir. Bu yıllık 3,5 trilyon ABD $’ına veya kişi başına 500 ABD $’ına eşdeğer bir maliyettir. 

Yetersiz beslenmenin tüm dünyada ortadan kaldırılması güç bir hedef olarak görünmektedir. Ancak bu konuda yapılacak yatırımın getirisi de yüksek olabilecektir.

Sürdürülebilir gıda sistemleri etkin ve verimlidir!

Sürdürülebilir gıda sistemleri bir taraftan gelecek nesillerin kendilerini besleme imkan ve kapasitelerini korurken diğer taraftan tüm insanlar için besin değeri yüksek gıdalar üretmektedir. Üretimde, işlemede ve depolamada yaşanan kayıpları kontrol etmek için güvenli ve etkin yöntemlerin kullanılması gıda sistemlerinin daha sürdürülebilir bir hale getirilmesine katkıda bulunmaktadır. bunların yanında gübre ve gıda artıkları gibi atık ürünlerin değerli gübre veya enerjiye dönüştürülmesi sürdürülebilirliği artırabilir.

Yetersiz beslenme sorununun çözümü entegre eylem gerektirir!

Yetersiz beslenmenin temel nedenleri karmaşıktır. Bu nedenler arasında:

• Güvenilir, çeşitli ve besin değeri yüksek gıdaların yetersiz miktarda (ve bu tür gıdalara erişim imkânlarının yetersiz) olması;

• temiz su, sıhhi temizlik ve sağlık hizmetlerine erişimin yetersiz olması;

• çocuklar ve yetişkinlerin güvenilir olmayan gıda seçimlerini sayabiliriz.

Yetersiz beslenmenin temel nedenleri daha da karmaşıktır ve daha geniş bir ekonomik, sosyal, politik, kültürel ve fiziksel ortamı kapsar. Bu nedenle, yetersiz beslenme sorununun ele alınıp çözümlenmesi, tarım, gıda sistemi, doğal kaynakların yönetimi, halk sağlığı ve eğitim alanlarında ve daha geniş politika etki alanlarında entegre eylem ve tamamlayıcı müdahaleleri gerektirir. Gerekli eylemlerin harekete geçirilmesi için yüksek düzeyde siyasi destek gereklidir.

Tüketici seçimi ve davranış değişikliği

Beslenme eğitimleri ve bilgi kampanyaları vasıtasıyla davranış değişikliklerinin teşvik edilmesi, evlerde hijyen kurallarının uygulanmasına özen gösterilmesi, her yaşta ve yaşamın her evresinde “Güvenilir Gıda” tüketilmesinin sağlanması önem teşkil etmektedir. Yetersiz beslenmenin ve mikro besin eksikliğinin başlıca problemlerden birisi olmayı sürdürdüğü bölgelerde dahi, özellikle uzun vadede aşırı kilo ve obezitenin artmasını önlemek üzere harekete geçmek de önemlidir. Davranış değişikliği aynı zamanda atıkların azalmasını sağlamakta ve kaynakların sürdürülebilir kullanımına katkıda bulunmaktadır. Tüketiciler bu konuda kendi paylarına düşen katkıyı dengeli gıdalar seçmek ve gıda atığımı asgari seviyeye indirmek suretiyle yerine getirebilirler.   

Beslenme ile ilgili kurumsal ve politik ortam

Geçtiğimiz yıllarda bazı ülkelerde yetersiz beslenme konusunda önemli azalmalar kaydedilmiştir. Ancak, sağlanan ilerlemeler istikrarsızdır.   

Yetersiz beslenme ve altında yatan sebepler oldukça karmaşıktır. Bu da, en etkili yaklaşımların çok sayıda sektörü ve çeşitli farklı aktörleri içermesi anlamına gelmektedir.

Söz konusu yaklaşım – etkin bir planlama, koordinasyon ve işbirliği ile – sağlam verilere, ortak görüşe ve her şeyin ötesinde politik liderliğe dayanan daha iyi bir yönetişimi gerektirmektedir.

Tüm bu başlıklar ele alındığında Üç Kilit Mesaj ortaya çıkmaktadır.

1 - İyi beslenme sağlıklı diyete bağlıdır.

2 - Sağlıklı diyet için – eğitim, sağlık, hijyen ve diğer faktörlerin yanı sıra – güvenilir gıda sistemlerine ihtiyaç vardır.

3 - Güvenilir gıda sistemleri uygun politikalarla, teşviklerle ve yönetişimle mümkün olmaktadır.