Fındık 10 lira olsa da masrafını kurtarmıyor!

Fındık hasadı nedeniyle ara verdiğimiz yazılarımıza dönmenin sevinci içindeyiz.. Çünkü,  bir süre ayrı kaldığımız okurlarımızla tekrar buluşacağız..

Ayrı kaldığımız süre zarfında, kamuoyunu takip etme imkânımız olmadı. Mübarek Ramazan ayı dolayısıyla davet edildiğimiz birçok iftar yemeğine icabet edemedik. Davet eden kişi ve kurumlara teşekkür ederken, davete icabet edemediğimizden dolayı özür dileriz.

Çok olmasa da bizimde bir parça fındık bahçemiz var çok şükür.. Yani bir anlamda “fındık üreticisiyiz..”

Gözümüz kulağımız,  “fındıkla ilgili çıkan haberlerdedir..” Tabi, en çok fiyatı ilgilendirir  bizi.. Fındık daha toplanmadan fındığın “kaç para edeceği” konuşulmaya başlanır.. Ki, toplanan fındık bakalım yapılan masrafları karşılayacak mı?

Masraf demişken, bize kadar ulaşan bir hadiseyi anlatayım size.. İnanıyorum ki bu tür hadiseyi yaşayan onlarca hatta yüzlerce fındık üreticisi vardır. Konu, fındık üreticilerini ilgilendirdiği için alıyorum köşeme..

Fındık hasadı zamanında bölgemize Doğudan ve özellikle Güney doğudan “tarım işçileri”  gelir. Bu işçilerin “fındık toplama ücreti” Valilik tarafından belirlenir ve Kamuoyuna açıklanır.

Birde “yerli” dediğimiz bizim insanlarımız vardır. Bunların fındık toplama ücretini Valilik belirlemez. Pazar kendiliğinden oluşur. Gerçi bizim yöre insanından fındık toplama işçisi pek bulunmaz. Bulunanlarda “kapanın” elinde kaldığından pazarlık yapma imkânı da olmaz. “Yevmiye kaç para?” diye soracak olsanız, yöre tabiri ile “el kaç para veriyorsa sende öyle verirsin” denir.

Fındık toplanır, iş biter sıra “yevmiye ödemeye” gelir. Hesap-kitap açılır. Fındık toplama işçilerinin başındaki çavuş konuşur. “Bu yıl yevmiye 40- 45 lira.. Ama biz sana 40 liraya fındık topladık” der ve sözde birde ahkâm keser.

Tabi hepsi bu 40 lira ile bitmez. Birde o fındık işçilerini taşıyan araç sürücüleri vardır. 40 lira işçi yevmiyesi üzerine kendi aracına fiyat biçer. Makul olanı 10 liradır. Yani 40 lira işçi yevmiyesi artı 10 lira araç parası eşittir 50 lira.. Ancak araç sürücüsü vampir gibi kanınızı emmiye kararlı ise fiyatı 55 liraya hatta 60 liraya kadar çıkarabilir.

Bu noktada “pazarlık yaptın mı? Başında pazarlık yapacaktın” gibi yüzeysel telkinlerle karşılaşabilirsiniz.. Yahu size işin başında “ yevmiyemiz şu para” demiyorlar ki.. “Hele bir fındık toplansın.. El kaç para veriyorsa, bizde onu alırız, “ denilerek başlanıyor işe..

Ve fındık üreticisi daha işin başında başlanıyor “kaz gibi yolunmaya..”

Tabi fındık üreticisi, bahçesinin büyüklüğüne göre belirler yevmiye ile çalıştıracağı işçilerin sayısını.. Fındık toplanıp bahçeler kurtarılana kadar yevmiyeler yazılır.. Tabi buna birde bu işçilerin günde 2 öğün yiyeceği yemeği de  eklemek zorundasınız..

Sadece buraya kadar, yapılan masrafı  hesaplarsanız “astarın yüzünü geçtiğini” görürsünüz..

İşçiye 40 lira verdiniz. 2 öğünde yedirdiniz.. Bir işçi  2 öğünde en makul şekilde 15 lira ile doysa 40+15= 55 lira.. Üzerine birde 10-15 lira araç ücretini koyun.. Etti mi size 65-70 lira..

Peki bir işçi günde 70 liralık fındık toplayabilir mi?

İşte burada, fındığın taban fiyatının kaç lira olacağı önem arz ediyor. Fındık üreticisi bu yüzden tarlasındaki fındığı kaç liradan satacağını öğrenmek istiyor. İşte bu yüzden fındık üreticisi hükümetin-devletin fındığına-mahsulüne sahip çıkmasını istiyor. İşte bu yüzden fındık köylüsü karşısında “temeli sağlam zeminlerde” bir FİSKOBİRLİK istiyor.

Fındık üreticisi “yolunacak kaz” olmak istemiyor. Fındık üreticisi tüccarın ağzını  büzerek verdiği fiyata mahkûm olmak istemiyor. Fındık üreticisi insan olduğunun, saygıyı hak ettiğinin fark edilmesini istiyor. Fındık üreticisi mahkûm edildiği tüccarın kapısına gittiğinde “efendi” olduğunun hatırlanmasını istiyor. Fındık üreticisi, kendisine verilen değer ile beyefendi gibi karşılanmak istiyor.

Hakkı değil mi?

Şimdi bakın.. Fındığa sadece yukarıda yazıldığı kadarıyla masraf yapılmıyor.. Şu günlerde, bahçesinde fındık toplama işini bitirenler harmanda fındığı kurutma çabası içindeler. Kavsulu biraz kurutanlar patoza vererek fındığını soyduruyor. Patozun bu yılki saat ücreti 150 lira.

Fındığı soyduranlar elde ettikleri fındığı harmanda kuruttuktan sonra çuvallara koyarak kaldırmak zorunda.. Bu yıl bir naylon çuvalın tanesi 1 lira.

Bu yıl havalar çok yağışlı  gitti. Köylerde harman kurmak fındık kurutmak mümkün değil.. Fındığı çuvala dolduran tutuyor  çarşının yolunu.. Tabi nakliye.. En kısa mesafe 100 lira..

Sonra fındık bahçesinin bahçelenmesi-temizlenmesi.. Baharla birlikte kireci, gübresi, fındığın doğması ile ilacı.. Yöre tabiri ile paldırı yani tırpanı-temizlenmesi..

Belki unuttuklarım vardır. Ama unutmadığım bir şey var.. Kendi yevmiyeniz.. Sahi fındık üreticisi olarak sizin yevmiyeniz kaç lira? 0 lira..

Bu durumda fındık 10 lira olsa ne olur? 1 kilo fındığın maliyetini hesaplayın ve sonra fındığa verilen taban fiyatına razı mısınız, açıklayın..

Elinizi –varsa- vicdanınıza koyarak..