Nurullah AYDIN

22 Ekim 2013-ANKARA

İnsanlar; siyasetçi olsun, gazeteci olsun, akademisyen olsun, iş adamı olsun, bürokrat olsun, sivil toplum örgüt mensubu olsun artık yeni meslekleri ve mensuplarını konuşuyor.

Gözde meslekler; ajan, istihbaratçı, muhbir, ispiyoncu, haber elemanlığıdır.

Örtülü kimlik ise; muhabir/gazeteci, uzman, danışman, akademisyenliktir.

Meraklı insanlar çoktur.

Merak; insanın izdüşümüdür.

Merak; nerede, nasıl, ne şekilde, ne amaçla kullanılır ona bakmak gerekir.

Uygarlık, bilim; merakla gelişmektedir.

Meraksız insan, duyarsız insandır. Duyarsız insanın ise yaratıcı zekasını kullanması söz konusu olamaz.

Meraklı insanlardan özel yararlanılır. Muhbir ağı, kurumlarla ilişkili veya bağımsızdır.

Diktatörlüklerde de, Demokrasilerde de muhbir ağı olur. Örnekleri çoktur.

Muhbir nedir? Nasıl olunur?

Emniyet ya da istihbarat teşkilatına bir çıkar karşılığı bilgi sağlayan, bunun sonucunda da o teşkilatın koruması altında olan kişiye muhbir ya da haber elemanı deniyor.

Muhbirler; yasadışı terör örgütleri ya da organize suç şebekeleri içinden seçiliyor. Emniyet’te bu konu yerel birimlerin tavsiyesi ve güvenlik kleransı ile üst makamların onayı ile aktive olur. Bu adımlar da, İstihbarat Hizmetleri Yönetmeliği paralelinde yürütülür. Onayı, Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Dairesi ve Genel Müdür’ü verir.

Muhbirler nasıl ayarlanır? Her oluşum içinde kaç muhbir olabilir?

Sorgu uzmanı polisler, istihbarat elemanları ve sivil ekiplerin tavsiyeleri ile ilgili kişiye bu teklif yapılır. Karşılığında sadece para değil, iyi niyetli, yasa ihlal etmeden, yoruma açık durumlarda adli yardımda da bulunulabileceği hissettirilir.

Yasal mıdır? Muhbir çalıştırma esasları; Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanunu’nda mevcut. Bunun dışında Kaçakçılığın Men ve Takibi’ne Dair Kanun’da da ajanlık kurumu düzenleniyor. Ancak açıkça suç işlemiş bir kişiye, ajan ol, seni affedeceğiz denirse bu suçtur.

Muhbirlerin çalıştığı istihbaratçılar kime bağlıdır?

Güvenliği ilgilendiren, ayrıca da ideolojik temelde hassas konularda muhbirlerin nerede olursa olsun verdiği tüm bilgiler, öncelikle Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Dairesi Başkanlığı’na gelir. İl ve diğer birim yapılanmalarında istihbarat bölümlerinin atamaları gibi bilgi ve personel hiyerarşisi de Ankara’ya bağlıdır.

Muhbirlerden gelen bilgilere her zaman itibar edilir mi? Bilgi nasıl teyit edilir?

Bilginin doğruluğu çeşitli kanallardan kontrol edilerek süzülür. Ankara’da istihbarat kıymetlendirme ve analiz biriminde son halini alır. Güvenilirliği diğer muhbirlerden gelen ve mevcut istihbarat bilgilerinin karşılaştırılması ise anlaşılır.

Muhbirin ihbarı ile hemen işlem yapılabilir mi?

Emniyet’in kimi zaman sayıları bini geçen bu istihbarat havuzunda boğulma durumu vardır. Bunun yanında gelen bilgi de gözden kaçırılmış ya da dikkate alınmamış olabilir. Bir de bu ihbarlara teker teker bakılsa da, destekleyici diğer yan bilgiler olmadığı için sonu hüsranla biten olaylar yaşanabilir.

Her kurumda muhbirlik ağı genişliyor.

Kamu kurumlarında, özel şirketlerde, eğitim camiasında da sivil polislerin yerine muhbirler almış, irtibat görevlisi adı altında siviller görevlendirilmektedir.

Ayrıca her kurumda bir personel irtibat görevlisi olarak belirlendiği ve yetkililerle, karşılıklı iletişim bilgileri paylaşımı sağlandığı, artık normal durum olarak görülmektedir.

Muhbirlik, bir iş alanıdır. Ancak bunu yapacak gönüllüler de çoktur.

Kanun gereği yabancı ajanlar, kamu görevlisi olarak alındı. Her ilde irtibat büroları var.

Kıskançların, çıkarcıların; yalan yanlış bilgilerle, düzmece belgelerle, hayali iddialarla dürüst namuslu vatansever kişileri lekelemek, itibarsızlaştırmak, etkisizleştirmek için yapacağı entrikalara karşı dikkatli olunması gerekir.