“ Eylemlerinin belirleyicisi olan insan, bu eylemlerinin sonuçlarından
da sorumludur ” der KANT. “ Biz özgürlüğü göklere, yere ve dağlara
sunduk onlar onu yüklenmeye yanaşmadılar, ondan korktular onu insan
yüklendi “ ( Ahzab Suresi - 7 ). İşte bu özgürlüğü
yüklenen insan, yaratılmışlara boyun eğmediği sürece özgür
ve Hakperesttir. Aksi durum onu hakikatten uzaklaştırır ve
putperestliğe götürür.
Özgürlük, Hakk’a güvenmek ve korkuyu yenme demektir. Sahte
tanrılar her ne kadar despotça davransalar da, özgürlükten
korkar ve sorumluluktan kaçarlar. İnsanların ekseriyeti de
sorumluluktan korktukları için kendilerine sahte tanrılar arar.
Avrupalı dil bilimciler özgürlük kavramının sevmek düşüncesini
ifade eden “ prei “ kökeninden
geldiğini ifade ederler. Dolayısıyla bazı din bilimciler
özgürlüğü, yaratılanları Allah’ı sever gibi sevmekten ve
yaratılandan Allah’tan korkar gibi korkmaktan uzak durma olarak da
tanımlamışlardır.
Özgür insan; zenginliğin, yoksulluğun, acının, paranın
ve sahte tanrıların ötesine geçen yani nefsani arzularından arınan
insandır. Özgür insan hakiki mutluluğun tadına
varabilen insandır. Dolayısıyla özgürlüğün tadını almış
filozoflar : “ vücudum köle olsa da düşüncelerim özgürdür
“ demişlerdir. Özgürlük insanı düşünmeye ve sorumluluğa sevk
eder. Özgür insan, her istediğini yapabilen değil,
başkalarına zararı olabilecek her türlü eylemden sakınan insandır.
Günlük yaşantımızda defalarca kullandığımız, sokaklarda yumruklarımızı
sıkarak sloganını attığımız, dahası çocuklarımıza isim olarak
verdiğimiz özgürlük kavramı. Kuran’da takva ve türevlerinin
yerlerine özgürlük ve türevlerini yerleştirdiğimizde, herhangi
bir anlam kaymasına yol açmayacağı kanaatindeyim. Kurani
özgürlük anlayışı, nefsani yani dünyevi bütün arzulardan
arınıp Allah’a yaklaşmadır. Tasavvuf erlerinden Hasan-ı Basri’den
Cüneydi Bağdadi’ye, Şahı Nakşi Bend ’ den Şehabeddin Sühreverdi
’ye kadar özgürlük yolunun yolcuları hep bu yaklaşımı seçmişlerdir.
Onlar bir iddia sahibi, bir makam sahibi ve bir servet sahibi olma düşüncesini
hiç taşımamışlardır. Onlar günümüz kavramıyla özgürlük
yani “
hiçlik “ yolunu seçmişlerdir. Kim gösterebilir ki Hz Muhammed’e
ait bir sarayı, yine kim gösterebilir ki, otuz milyon kilometre
karelik bir coğrafyaya hükmeden Ömer Bin Abdülaziz’in sarayını.
Onlar servetin, iktidarın ve gücün körleştirmesinden korkarak özgürlüğe
hicret ettiler. Kuran’da bize öyle söylemiyor mu : “ Eğer babalarınız, oğullarınız,
kardeşleriniz, kadınlarınız, hısımınız, kabileniz, elinize geçirdiğiniz
mallar, kesada uğramasından korktuğunuz bir ticaret, hoşunuza giden
meskenler size Allah ve Resulünden ve onun yolunda cihaddan daha sevgili
ise artık, Allahın emri gelinciye kadar bekleyin, Allah öyle fasıkler
güruhunu hidayete irdirmez ” (Tevbe 24 ).
Ali Zafer TOPŞİR
