TÜRKİYE’DE FİKİR VE EKİN SÖZCÜSÜ: “DERGİCİLİK”            

   Kış yavaş yavaş şehirlerden elini ayağını çekmeye yüz tutmuştu, baharın kapıda olmasına az kalmıştı, oda sıcaklığı derinden derine çıkıyordu, soğuk artık etkilemeyecek kadar derimi yakmıyordu. İşte böyle günlerden birinde evimde bütün özlemlerimi gidererek çeşitli gazete ve dergileri okuyorum, okuduğum konular “insansal gelişimin niteliksel yapısına ait”. Sarmalıyor beni matbaa kokusu, satırların içine gizleniyor yaşam, sevgi, hüzün, nefret v.b. duygu birbirleriyle örüntü halinde. Duyumsuyorum kırmızı bir gülün açmakta olduğunu bu satırların içinde, sakın yanılsamaya düşmeyin, kaybolmuyorum kesinlikle, bu satırların arasındaki derinlikte yatan duygusal düşünceyle “duygudaşlık”(empati) iletişimi kuruyorum ve davranışsal bilinçle içselleştirip uyguluyorum, beynimdeki basal kanglyonların hareketleriyle düşünüyorum: Türkiye’de fikir sözcülüğü sorumluluğunu ve görevini üstlenen dergilerin basımından tutun elimize geçen süreç içinde gerçekleştirdiği gelişmeleri ancak ve ancak toprakta yetişmekte olan bir fidanın kök salıp büyümesi olarak değerlendirmemiz yabana atılmayacak kadar yadsınamaz bir gerçekçiliktir. 

   Göz ardı edemeyeceğimiz bu gerçekçiliği irdelememiz ve sorunlarını öğrenmemiz yarının yazın ve düşün kişiliklerini tanımamıza ön ayak olacaktır. Konumuza dergiciliğin tarihsel gelişiminden, sorunlarından ve çözüm yollarından bahsederek devam edelim, Türk basın ve siyaset yaşamında etkili olan ilk dergilerin en fazla çıktığı dönem ikinci meşrutiyet olduğu bilinmektedir, 1918–23 yılları arasında İstanbul’da 200’ün üzerinde süreli yayının çıktığı göz önüne alınırsa dönemin fikri-edebi açıdan canlılığı daha iyi anlaşılmaktadır. Bu dergiler Cumhuriyet’in kurulmasında da etkin ve etkili rol üstlenmiştir, özellikle 2’inci Dünya Savaşı’nın meydana getirdiği siyasi-sosyal sıkıntılara ve tek parti döneminin farklı politikalarına rağmen bu dönem fikir ve ekin tarihimiz açısından da önemli yıllar olmuştur. Ağaç, Aydınlık, Kadro, Büyük Doğu, Çınaraltı, Varlık, Yeni Adam bu dönemde yayımlanan belli başlı dergiler arasında sayılabilir, 1960 sonrası Türkiye’nin darbelerle tanıştığı yıllardır. İnsan hakları, özgürlük, adalet, eşitlik, laiklik, din-siyaset- toplum ilişkileri v.b. sosyal konular birçok dergide tartışılan ana öğeleri içermekte. Bu dönemde de eskiye oranla fikir dergiciliğiyle birlikte edebiyat, kültür, politika dergiciliğinde de hareketlenmeler görülmekte ve günümüze kadar gelen bu süreçte bugün de aynı canlılığın devam ettiği görülmekte.

   Öğle vakti uzanmaktadır güne, gün günle sarmaş dolaş, barışık, güneş ışınları sağa sola savrulmuş dans ediyor, ağzımda dizelerin arasında kalan mırıltılar, geziniyorum vaha çöllerinde, saat başı çoğaldıkça gün, mahmurluğunu attıysa bireyler hazırdır günle tanışmaya.

Bir telaştır gider sormayın, sorun üstüne sorun. Böyle bir sorunsal sarmal içinde dergiciliğimizin karşılaştığı ve üzerinde durduğumuz en önemli konu: “dağıtım”dır. Ne kadar büyük bir mutsuzluktur ki dergiciliğimiz belli bir sınırda abone sayısına ulaşmadığı için yayım yaşamına son vermek zorunda kalmakta, farklı düşüncelerin doğmasına olanak tanıyan düşün ve ekin kişilerinin yarattıklarını okuma olanağı yok olmakta. Kimsenin kimseye bu dik duruşsuzlukla durmaya hakkı yok, özellikle gelişmekte olan ülkeler içinde bulunduğumuz için. Dünyada bir dergiye abone olunduğunda o dergiyi piyasaya sürülmeden önce okuma fırsatı bulunmaktadır, oysa T.C.’de posta sistemi buna uygulamaya elverişli değildir.

   T.C. Anadolu Bereket Tanrıçası Kybele’nin memleketidir, buram buram sarı başaklar sallanır bozkır Anadolu toprakları üstünde, halı işlerken kadınlar türkü çığırırlar, kısacası; “insan” kokar Anadolu. “1’inci Türkiye Dergi Fuarı”nın bu yıl T.C.’de ilk kez gerçekleştirildiği, kitap fuarlarına aşina olan okurların bu fuarda, yayım yaşamına devam eden 40’a yakın derginin işlevleri, editörleri, yazarlarıyla 4 gün süresince bir araya geleceği belirtilmiştir. Anadolu kitaba hasret, özlem dolu, yanık türkü içinde, kıvranıp inliyor. Türkülerini dile getirecek ekinini arıyor, sesini duyurtmak için. İşte böyle bir fuarda Anadolu’dan gelen dergilerin sayısı belirli ve az, Anadolu dergilerinin içerik, personel, kurumsallaşma ve tanıtım sorunlarıyla ilgili birçok sorunu göğüslemesi gereken elle tutulur gözle görülür temel öğeler. Bu fuarda acaba “Körler sağırlar, birbirini mi ağırlar.”

   Gün mücadele etti günle, telaş yarılandı sanki güneş ışınlarını yeryüzüne yollamaktan yorgun, bireyler bit ab yuvalarına koşmakta, bahar soğuğu dışarıda yaşanmakta, ben ise derginin son yaprağını okuyup kapatıyorum mutlulukla, şair bir can dostumun “şiir ekinin amiral gemisidir” dediği gibi “Dergicilik fikir ve ekin sözcüsüdür.” görüşünü savunarak konuyu burada noktalıyorum.

H. Senday TUNCER